Je reciteert dagelijks uit hoofdstuk drie, je ontwikkelt voortdurend gewaarzijn, ook door het offer van luisteren. Je ontspant. Je neemt de oorzaken van stress weg. Je onderzoekt je motieven. Yoga wordt stilaan duidelijker. Je doel staat klaarder voor ogen. De Bhagavad Gieta wordt gaandeweg een open boek. Je plant en organiseert je werk. Je doet wat Asanas, je haalt op tijd en stond een frisse neus, terwijl je rustvol de hele omgeving aanvoelt. Je laat je tijdens je bezigheden af en toe wegglijden in Luisteren, in Dat waar er geen denken, geen willen en geen activiteit is... En je hebt

beslist nóg heel wat pijlen op je boog...

Ademen is leven! Je lichaam kan lang zonder voedsel en drank, maar zonder lucht ben je in enkele minuten tijd niet meer van deze wereld. Elke vier seconden halen je longen verse lucht en normaal zouden ze dat perfect doen, als je geen spanningen zou invoeren. Die spanningen zijn er helaas en slecht ademen belast je lichaam, je zenuwen en je geest. Doe er daarom wat aan!

Spanningen manifesteren zich niet alleen in verkrampte nek- en schouderspieren, maar ook in een verkrampte buik. een onbeweeglijk middenrif dus, en een verkramping, een soort klem in de neus- en keelholte, De eerste regel van Prènayama (ademhalingsoefeningen) bestaat er dan ook in die twee spanningen weg te nemen: ontspan de buik zoals in Berghouding en maak de klem in de neus- en keelholte bewust los, desnoods door even het topje van je tong ver naar achteren tegen het vememelte te drukken (Nabho Moedra). Daardoor ga je vrijer ademen, wat je echt als bevrijdend ervaart, zeker als je iets dieper gaat ademen dan normaal, met een ontspannen, hol geluid in de keel. Daar af en toe even aandacht aan geven, is zorgen voor een extra toevoer van je meest noodzakelijke levensmiddel: zuurstof!

In een grote stad bevat één liter lucht zowat 100.000 stofdeeltjes. De beste longen gaan daaraan kapot, tenzij de lucht wordt vóórgefilterd. Zo'n filter bezit je. in je neus, met neushaartjes en slijmvliezen, die stof en schadelijke bacteriën onschadelijk maken en naar buiten werken. Door de neus ademen is daarom enorm belangrijk.

Spanningen en stemmingen worden via een hersencentrum vertaald in een erbij behorende ademhaling en een spanning in de keel. Wie opgewonden is. praat niet alleen sneller en zenuwachtiger, hij heeft ook een oppervlakkige, gejaagde ademhaling. In shocktoestanden kan men zelfs sprakeloos zijn en ademnood hebben.

Ook bestaat er een rechtstreekse verbinding tussen de stembanden en het ademhalingscentrum in de hersenen. Als je ontspannen zingt, adem je bij voorbeeld veel langer uit dan normaal. Als je de stembanden aan het werk zet, ontspant je ademhaling en verdwijnen stemmingen en spanningen...

Met die kennis kunnen we meteen ontspannen leren ademen. Zit rustig rechtop in kleermakerszit, voel je gedragen, wees een tijdje voortdurend bewust van je benen (het element aarde) en adem dan rustig de longen vol. Met een zoemend geluid in de keel, als van een bij, adem je dan uit. Je zult verwonderd zijn hoeveel langer je daardoor kunt uitademen en hoe vlug stemmingen en spanningen verdwijnen.

In die oefening leer je overigens volledig en juist ademen, met de juiste bewegingen van je ribben en je buik. Inademen - merk het! - gebeurt van onder naar boven: eerst wordt de buikwat gewelfd, dan gaan de ribben wat omhoog. Uitademen voltrekt zich van boven naar onder: eerst zakken de ribben ontspannen neer, dan wordt de buik wat ingetrokken.

Eens je die beweging helemaal beet hebt, kun je ook andere ademhalingsoefeningen doen zonder dat zoemend geluid, wél met een ontspannen holle klank in de keel.

Je ademt rustig diep in en uit. Diep in en uit, bewust van de adem, niet van het vloeien van de lucht in de longen, maar van de ervaring zoals ze is! Die ervaring, verschillend tijdens de in- en uitademing, kun je niet benoemen.

Met dat ervaren adem je dus ontspannen diep in en uit, met een holle klank in de keel.

Dan tel je de tijd van de inademing en adem je iets langer uit, tot je gaandeweg in staat bent dubbel zo lang uit te ademen. Zodra dat met volstrekt gemak gaat, kun je na de inademing ook even de longen volhouden.

Beoefen dat rustig ook af en toe tijdens je bezigheden, zeker als je je gespannen voelt.

Tijdens je bezigheden oefen je met verbeelding: adem energie in, adem spanningen en stemmingen uit!

Bij stress gebeurt het dat je te snel en te diep gaat ademen. Je krijgt dan veel zuurstof binnen, terwijl het gehalte aan kooldioxyde in het bloed afneemt. Zoiets kan leiden tot beklemming, angst en nog grotere spanningen... Is dat bij jou het geval, dan houd je een plastic zakje voor je mond en neus, zodat je de uitgeademde lucht weer inademt. Daarmee verdwijnt die beklemdheid.

Door dagelijks wat Bhramari en ritmisch ademen te beoefenen, verdwijnen die onprettige verschijnselen en heel wat spanningen helemaal vanzelf.

Eens je ontspannen kunt ademen, met een ontspannen keel en een beweeglijk middenrif, kun je vanuit Berghouding, hurkzit enz. af en toe enkele Kriyas doen. Dat zijn erg ontspannen rekoefeningentjes, waarbij elke beweging perfect samengaat met in of uitademen. Die oefeningen vind je ten gronde beschreven in onze publicaties "Wegwijs in Yoga", "Yogakompas" en "Kom thuis in Yoga".

In die oefeningen kun je ook ontdekken wat niet-handelen in handelen is en leren tijdens je dagelijkse bezigheden ontspannen en Zelfbewust te zijn.